Big Brother is Watching Me

Ik had vroeger een vriendin in Engeland die me ooit met schaamte in haar ogen bekende: “I know it’s sad, but I just love Big Brother.’ Zelf heb ik nooit begrepen hoe mensen van programma’s als de Gouden Kooi en dat soort onzin kunnen genieten, maar leedvermaak werkt bij veel mensen nu eenmaal prima. Ik heb echter nog nooit een land gezien dat zo collectief in de gaten wordt gehouden en in de gaten houdt. In China zijn ze allemaal dol op Big Brother. En Big Brother op hen.


Een aards stukje reet

Mijn mede-reizigster Iris Hannema, wier hilarische boeken ik al heel vaak verslonden heb, deelt de wereld op in twee gebieden: normale landen, en kontlanden. Soms is niks avontuurlijker dan af te reizen naar een aards stukje reet, waar de kakkerlakken door je curry kruipen, ratten aan je voeten knagen en waar je in de cel beland als de politie daar zin in heeft. Ik snap dat best wel; toen mijn goede vriend Faiz zei dat hij ’s winters via de Karakoram Highway naar zijn familie in Pakistan wilde reizen, riep ik onmiddellijk: “ik ga mee!’, waarna we vervolgens in mijn kledingkast gingen kijken welke sjaal mij het beste als hoofddoek zou staan.
Het was maar een grapje natuurlijk, want ik denk dat mijn halve familie een hartverzakking zou krijgen als er een kaartje uit Pakistan op de deurmat viel. Toen ik hen vertelde dat ik een jaar in China zou gaan wonen, vond iedereen dat echter vooral heel stoer en leuk. Alleen mijn oma is er nog steeds niet overheen dat ik haar niet meer elke week kom opzoeken. Eerst lachte ik haar stiekem uit om het feit dat ze mij liever niet naar China zag gaan, maar verrek: oma had gelijk. Hoewel het op het eerste gezicht misschien niet zo leek, past China prima thuis in het rijtje Pakistan - Afghanistan - Somalië. Natuurlijk is China een kontland, hoe had ik ooit iets iets anders kunnen denken?

Voordat mensen mij weer ongeruste appjes sturen of alles nog wel oké gaat daar in China: maak je geen zorgen. Het gaat goed met me. Ondanks mijn vele frustraties kan ik nog steeds de hilariteit van veel situaties inzien, hoewel ik inmiddels één ding zeker weet: zodra het tijd is, verlaat ik dit kontland, en kom ik lekker nooit meer te-rug.
Wie ik hier met veel plezier achterlaat? Alle mensen die dit deze wereldse aars mede mogelijk hebben gemaakt. Mao Zedong in zijn Maosoleum, Big Brother die me overal in de gaten houdt,
de Bank of China, de visumgast, het gehele Students Office, de receptie, en alle andere leraren die werkzaam zijn op deze universiteit die te stom is om haar eigen zaakjes te regelen. Ik had al eens verteld dat ik hoop dat de visumgast met mevrouw Li gaat trouwen, omdat ze allebei incapabele idioten zijn die het vast goed kunnen vinden. Toch denk ik dat ze beter een triootje kunnen vormen met Krysta, hoofd van het Students Office en Miss Inefficient. Hoewel ze me eerst een stuk aardiger leek dan die andere domoren hier, blijkt ook zij perfect in dit kontland te passen. Het feit dat ik mijn studentenkaart door haar toedoen drie weken later kreeg dan de rest kon ik haar echt wel vergeven, maar inmiddels is ze mij al 900 euro schuldig, en dat is toch wat minder leuk. Je begrijpt natuurlijk dat dat allemaal “mijn” schuld is.


Op het moment ben ik een beursstudent zonder beurs. Terwijl al mijn vrienden op andere uni’s netjes iedere maand hun beurs uitbetaald krijgen, leef ik tot op heden op restantjes van mijn zomerbaan en mijn spaarrekening. Krysta bleef me iedere keer weer beloven dat het goed kwam en dat het haar ontzettend speet. Ook beloofde ze me telkens weer dat als ik terug kwam, het geregeld zou worden. Toen ik deze week dan ook mijn bankrekeningnummer bij haar langs wilde brengen, hoopte ik dat er verder geen problemen meer zouden zijn. Maar China zou China niet zijn zonder een hoop shit. En Krysta zei doodleuk: “O, je krijgt je geld in december.”
December. Tegen die tijd zijn ze mij 1200 euro schuldig. En wie zegt dat het niet meer wordt, want Mevrouw Krysta belooft immers iedere maand dat het “goedkomt”. Ik kon mijn woede niet langer in me houden en zei eerlijk dat de communicatie op deze universiteit echt waardeloos is, en ik onmiddellijk mijn 900 euro wilde hebben die ik allang had horen krijgen. Vervolgens durfde ze mij ook nog eens wijs te maken dat het allemaal mijn schuld was, ik had hun Wechataccount moeten volgen en eerder mijn bankrekeningnummer moeten geven.
Het heeft me twee maanden gekost om überhaupt een bankrekening te krijgen, en iedere keer verzekerde Krysta me ervan dat ik het geld daarna meteen zou krijgen. En plotseling zei ze zonder maar een enkele keer met haar ogen te knipperen dat het mijn schuld was dat ze mij inmiddels 900 euro schuldig zijn. Ik heb haar nog net niet met haar hoofd op het toetsenbord geduwd. Het stomme is dat het allemaal niet helpt in China: de enige manier om hier iets voor elkaar te krijgen is door “het achterdeurtje te gaan”. Je kunt hier schreeuwen, stampen en met de deuren slaan, maar als buitenlander heb je het toch altijd fout gedaan. Het zou prettig zijn als ik een gezichtstransformatie zou kunnen ondergaan en ik in ieder geval Chinees léék. Dan zou ik misschien nog een eerlijke kans krijgen. Maar mijn blonde haar verpest het allemaal.
Gelukkig ben ik niet niet de enige met deze ervaring, want zowat iedereen hier heeft vervelende meegemaakt. Het meest schrijnende is nog wel het verhaal van een Duitse jongens wiens moeder laatst plotseling overleed. Hij ging twee weken weg om alles te regelen, en kwam daarna dapper terug. Een paar leraren reageerden vrij aardig, maar het gros zei alleen maar: “Ja, je hebt twee weken les gemist. Nu krijg je extra opdrachten om alles in te halen.”
Ik vraag me serieus af wat God fout heeft gedaan op de dag dat hij China schiep.


Big Brother

Een van de vele dingen waarom alles fout gaat in China, is het principe “Big Brother is Watching You.’ Aanvankelijk had ik dat nog niet door, maar inmiddels voelt het alsof zelfs de bomen ogen hebben. Chinezen zijn te fanatiek wat betreft bewaking. Hoewel het me inmiddels niet meer irriteert, ben ik wel van mening dat ze die zogenaamde securitycheck in de metro maar beter kunnen schrappen. Hoewel ze doen alsof ze allemaal heel serieus zijn en ze je flesje water op laat drinken om te bewijzen dat er geen vergif in zit, is het allemaal maar schijn. Uiteindelijk voeren ze toch geen reet uit, en negen van de tien keer heb ik het idee dat ze me alleen maar fouilleren om aan mijn kont te kunnen zitten.
De metrocheck is misschien nog enigszins lachwekkend, het wordt pas vervelend als je op zoek naar de uitgang van de Verboden Stad gaat. Om de vijf meter staat een man in keurig uniform nekkrampen te krijgen van het stilstaan. Iedere kans die ze kunnen grijpen om iets te doen te hebben, pakken ze dan ook met beide handen aan. Het bewaken van de in- en uitgang nemen ze dan ook heel serieus.
In de Verboden Stad kun je er niet uit op de plaats waar je erin gegaan bent. Dat is niet logisch, maar goed, dat is niks in China. Dat complex is echter zo enorm dat mijn vriendin en ik alleen nog maar de weg naar de ingang wisten te vinden, waar we vervolgens tegen werden gehouden door twee mannen in regenpak. ‘Dit is de ingang,’ bromden ze. ‘De uitgang is terug.’
We hadden net tien minuten gelopen, we waren moe en het regende. Geen van ons had een paraplu bij ons. Bovendien had mijn vriendin een jetlag en ik een nacht slaaptekort gehad. ‘Wat maakt het uit waar we eruit gaan,’ zei ik terug, en op goed geluk duwde ik Regenjas aan de kant.
We hadden er echter niet aan gedacht dat de ene bewaker nog serieuzer is dan de andere. Want zo’n tien meter voor het metrostation, bij de laatste uitgang, stond een man die wel heel veel zin had in orde scheppen. We probeerden ons eerst te voegen in een groep verregende Chinezen in poncho’s, maar meneer had ons door en stak zijn arm naar me uit. Hij ging zelfs zo ver dat toen ik alsnog door wilde lopen, hij mij de weg versperde. De ingang was namelijk niet de uitgang.
Ik besloot een zielig verhaal op te hangen dat mijn portemonnee in de metro lag en ik zo snel mogelijk daar moest zien te komen. Om het effect helemaal af te maken trok ik er een pruillip bij, maar het mocht niet baten. We moesten en zouden die ene kilometer terug lopen, om vervolgens weer helemaal om de Verboden Stad heen te gaan, en dan in de metro te kunnen stappen. Ik werd zo kwaad op die vlaflip dat ik eerst “sukkel” tegen hem zei en daarna “fuck you” in het Chinees riep. Inmiddels had zich een groepje Chinezen om mij heen verzameld. Ze vonden het helemaal mooi dat die blonde griet die overenthousiaste bewaker te grazen nam. Natuurlijk hielp uitschelden niet.

Irritante bewakers zijn hier in overvloed, maar frusterend wordt het pas echt als je met ambtenaren te maken hebt. Nu had ik in Nederland al een hekel aan de mensen bij de gemeente, inmiddels zou ik hen een knuffel willen geven na alles wat ik hier in China heb moeten ondergaan. Mijn paspoortnummer heb ik al zo vaak moeten geven dat ik het inmiddels uit mijn hoofd ken. Het bewijs dat ik niet illegaal in China ben draag ik altijd bij me. Helaas is China nu eenmaal China, en zijn er toch altijd weer “problemen”. In een hotel duurde de check-in zo’n twintig minuten omdat de paranoïde receptiemedewerkster mijn aankomstdatum niet kon lezen. Als ze naar mijn verblijfsvergunning had gekeken had ze allang geweten dat ik geen illegaal persoon ben, maar mevrouw moest natuurlijk weer problemen scheppen. Vervolgens heeft ze mijn paspoort drie keer gekopieerd en ging de printer tussendoor ook nog stuk. Toen er daarna ook nog een “veiligheidscheck” kwam omdat de bewaker per se door mijn onderbroeken wilde graaien, gooide ik mijn tas voor hem op de grond. “Veel plezier ermee.” Vervolgens keek ik tevreden toe hoe hij zo aan het klunzen was met mijn rits dat hij het uiteindelijk maar opgaf. Geen enkele bewaker heeft mijn shampoo gestolen. Mooi zo, want dat hadden ze ook niet moeten proberen.

De dingen die ik net noemde zijn relatief nog kleine dingen. Maar de dingen die de nu aan het veranderen zijn, zijn echt problemen van een ander niveau. Afgelopen week was het Partijcongres in Beijing, waar al die opgeblazen brulkikkers van de CCP hun vijfjarenplan voor China mede delen. Het Tiananmen-plein liet weten dat er iets gaande was: overal staan er om de twee meter Chinese vlaggen. Ook op mijn school namen ze maatregelen door continu bewaking te laten rondlopen voor het geval dat “een of andere ontspoorde idioot” het in zijn hoofd haalt het niet eens te zijn met de plannen voor de komende vijf jaar.
Zelf merkte ik eigenlijk pas dat er iets gaande was toen mijn internet met de dag slechter ging werken. Nu is internet nooit China’s sterkste kant geweest, en zijn alle bruikbare sites en apps allang verboden. Maar mijn VPN, mijn vriend waarmee ik normaal gesproken de “great Chinese firewall” kan doorbreken, had er ook geen zin meer in. “Door grote veranderingen in China” is Whatsapp nu compleet geblokkeerd, want China houdt immers niet zo van End-To-End-Inscription. Big Brother leest graag mee met alle ditjes en datjes die buitenlanders dat sturen, zelfs als het over de aankoop van nieuwe sokken gaat. WhatsApp Video is echter nog dramatischer geworden; om de vijf minuten valt mijn verbinding weg, of zie ik mijn familie met blokjeshoofden. Het lullige is dat, om op de website van mijn VPN te komen, ik een werkende VPN-verbinding nodig heb. En dat wordt steeds lastiger in China. Ondanks de tachtig dollar die ik betaald heb, is de VPN op mijn laptop er helemaal mee opgehouden en kan ik alleen nog naar websites die Big Brother goedkeurt. Het ergste van allemaal is dat een van de dingen die op dat congres werden afgesproken, de strijd tegen de VPNS vanaf volgend jaar nog strenger en heftiger wordt. Ik kan me niet voorstellen dat je als whizzkid voor de overheid wil werken om het internet van onschuldige burgers plat te leggen, maar blijkbaar halen genoeg mensen daar intense voldoening uit.

Goed dan, het Partijcongres. Veel mensen vinden de huidige leider van China, Xi Jinping, een sympathieke kerel. Hij mist de pukkel die Mao wel had en hij ziet er een beetje uit als een knuffelbeer. Het enge met deze kerel is dat hier niet is wat het lijkt. Achter de schermen maakt Xi met zijn kornuiten China steeds onleefbaarder. Zowel voor China als voor buitenlanders. Dat mijn post hier wordt gelezen, was me inmiddels al duidelijk. Maar wat nieuw is, is dat China een steeds afwijzender houding aanneemt tegenover buitenlanders. De komende jaren zal de Chinese markt steeds meer naar binnen slaan, en zullen buitenlanders stukje bij beetje moeten vertrekken. De maatregelen tegen buitenlanders hebben ook al invloed op mij: het is een van de redenen dat ik mijn beurs nog niet gekregen heb.
Xi Jinping is een enge kerel die vooral geil is op zichzelf. Zijn speech duurde 3,5 uur lang en omdat zelfs veel Chinezen niet de concentratie hebben daarnaar te luisteren, lanceerde Big Brother een app met een spelletje erachter. Voor iedere belangrijke uitspraak van Xi moest je zo hard mogelijk klappen, en degene die het hardste klapt, wint.
Na Mao Zedong, een van de grootste schurken uit de geschiedenis, is Xi Jinping goed op weg om Dictator 2.0 te worden. Zijn ideologie is nu opgenomen in de grondwet en wordt verplicht onderwezen op school. Xi’tje is “de kern van Big Brother”. Alleen als je door zijn achterdeurtje komt, bereik je iets in China. Geen wonder dat dit systeem zo corrupt als de pleuris is.
Maar het allerengste? Dat is de wet die vanaf 2020 ingaat, en een sociale moord wordt voor iedereen die, net als ik, Xi ook niet mag. Hoewel het al op kleinere schaal gebeurdt, wordt het vanaf 2020 voor iedereen verplicht om mee te werken aan een digitaal puntensysteem, alias Big Brother-camera. Vanaf dan zal alles wat Chinezen doen niet alleen worden vastgelegd, maar ook worden beoordeeld. Wat voor dingen koop je, betaal je je rekeningen op tijd, geef je kritiek op de Partij of doen je online vrienden dat soms? Dit heeft allemaal invloed op je ranking in dit verdorven systeem, en uiteindelijk ook op je kansen in dit kontland. Als je online vriendje niet zo positief is over het nieuwe idee van Xi, gaan jouw punten ook omlaag. Hetzelfde geldt als je te veel games koopt, want dan ben je “lui”. Heb je ooit afgekeken tijdens een examen? Dan zal je dat de rest van je leven blijven achtervolgen. Het puntensysteem brengt namelijk allerlei enge represailles met zich mee. Hoe lager je score, hoe minder je kan. Een Chinees die niet openlijk van deze corrupte shitmaatschappij houdt, zal geen visum voor het buitenland kunnen krijgen, geen goed werk kunnen vinden, niet met de trein kunnen reizen en niet de kans hebben zijn kinderen naar een goede school te sturen. Het wordt een systeem van Love it or Lose it. China gaat langzamerhand de kant op van de enge, futuristische maatschappij die zelfs in mijn ergste nachtmerries niet eens voorkomt.

Flurry

Wat een problemen allemaal hier in de bilspleet van de aarde. Maar gelukkig heb ik veel afleiding door vrienden die mij komen opzoeken. Twee weken geleden kwam de eerste vriendin langs: Flurry. Flurry heet eigenlijk geen Flurry, maar ik vind het een leuke bijnaam, omdat ze een soort obsessie heeft met de Chinese MacDonalds. Vanaf het moment dat ik haar vertelde dat de Mac in het Chinees “Maidanglao” heet, heeft ze wekenlang alleen maar “Maidanglao, Maidanglao”, gezegd. Flurry lijkt mij dus een uiterst gepaste bijnaam, hoewel ik het nog steeds schandalig vind dat we in die hele week dat ze bij me was, geen enkele keer naar de Maidanglao zijn geweest.
Flurry’s komst heeft me de eerste weken er echt doorheen gesleept, en ik was dan ook dolblij toen ik op 14 oktober om kwart over vier ’s ochtends op mocht staan om haar op te halen. Op het vliegveld kon ik anderhalf uur lang mee genieten met de roddels van Chinezen. Een twaalf-jarige papzak was vol overgave alle buitenlanders aan het beoordelen die de hal binnen druppelden. Hij scheen zich nog nooit zo vermaakt te hebben. Op een gegeven moment had ik zin om naar hem toe te lopen en te vragen: “En, wat vind je dan van mij?’ Eigenlijk jammer dat ik het niet had gedaan.
De dagen met Flurry waren een welkome afwisseling na een maand vol stress. Het was niet alleen geweldig om mijn vriendin weer te zien en samen door het land te reizen, ik genoot er ook oprecht van dat Flurry zich aan nog meer dingen irriteerde dan ik. Samen hebben we de hoofdstad van het kontland ontsnapt en verdwenen we naar Shanghai en Huangshan. In de nachttrein keken we elkaar verbaasd aan dat mensen in staat zijn zó hard te snurken, en vreesden we even voor ons leven toen twee Chinezen ons wel erg interessant vonden. Toen twee gasten erachter waren gekomen dat ik Chinees kon, nodigden ze ons uit voor een biertje in hun coupé. Flurry had geen zin maar mij leek het wel geinig. Het eten smaakte prima en we hadden het een tijdje best gezellig totdat de deur plotseling op slot ging en de kerels halfdronken vroegen of we een vriendje hadden. ‘O jazeker, we zijn allebei al verloofd,’ loog ik, en ik gaf Flurry snel een por. ‘Laat een foto van je vriend zien!’ Ik had inmiddels al een foto klaar van de laatste jongen die ik geappt had, namelijk mijn Gay Best Friend, maar de mannen gaven er toch niet om of we al dan niet bezet waren. Flurry vond het echt niet grappig meer en ook ik voelde me niet meer op mijn gemak, al helemaal niet vanwege alle verhalen van #Metoo. Ik dankte God op mijn blote knieën dat we aankwamen in een grote stad en ik de smoes kon gebruiken dat we terug naar de coupé moesten om onze nieuwe reisgenoten dag te zeggen. Uiteindelijk zijn we er levend en al uitgekomen, zonder een naar verhaal voor de hashtag #Metoo.

Flurry en ik hoopten in Huangshan te kunnen ontsnappen aan de Chinezen die ons al die tijd al achtervolgden. Ik stelde daarom voor om te gaan hiken, want daar krijg ik meestal een rustig hoofd van. Het is nogal stom dat ik al een aantal keer in China gehikt heb, en het maar niet bij mij wil dagen dat hiken in China NIET leuk is. In plaats van mooie paden met schattige eekhoorns krijg je er kilometers lange trappen met schreeuwende Chinezen voor terug.
Ik kan veel zeggen over Chinezen, maar een ding moet ik ze nageven: ze kunnen heel wat dingen aan. De tien kilometer die wij op steile trappen aflegden waren voor mij de ergste marteling, en dat werd alleen maar erger toen we constant werden ingehaald door mensen van mijn oma’s leeftijd. In enorme groepen, met stokken of aan de hand van hun kinderen, beklom menig 90-jarige de berg boven de wolken en ze hadden nog tijd om van het uitzicht te genieten ook. Ik was echter zo in de ban van het gevoel dat mijn eten eruit wilde, dat ik bij iedere bergtop alleen maar kon denken: “Ja, mooi, maar hoe kom ik hier ooit weer vanaf?” De hemel stond ons deze keer echter bij, want we redden op de minuut de kabelbaan naar beneden. Anders hadden we een extra nachtje op Heart Attack Hill mogen doorbrengen.



China. De wereld kan niet met, maar ook niet zonder je. Toch ben ik je ook dankbaar dat ik door jou te weten ben gekomen dat Nederland met haar aftapwet en Zwarte-Pieten-Discussie toch lang zo erg niet is. I know it’s sad, but I just love Big Brother. Al is het alleen maar omdat er een dag komt dat ík tenminste kan ontsnappen uit dit aards stukje reet.

Carlotta